Waalkade, westelijk deel

Omdat we nogal wat tijd nodig hebben voor het aanpassen van de Waalkade-pagina's maar je ook graag op de kade zien, stellen we aanpassing uit tot einde van het 2023 seizoen.

^{Kaartje voor Waalkade oost èn west
Kaartje voor alleen deze wandeling (Waalkade west)}

Loop je deze wandeling aansluitend aan de Grote markt e.o. wandeling, dan loop je deze in tegengestelde richting. Je kunt dan het beste bij bolletje (13) beginnen.

---

Vooraf

De Waalkade is eeuwenlang een belangrijke aanjager geweest in de ontwikkeling van Nijmegen. Vlak bij water, wat wil je. Je leest er hier meer over.

De naam Waalkade komt voor vanaf rond 1900. Daarvóór waren de namen Aan 't Water, Op den Werf of Aan den Waal in zwang.

Gemeenschappelijke start wandelingen Waalkade west en oost

(3) Sla vanaf de waterkering onderaan de Grotestraat linksaf en loop tot aan de rotonde met een huisje op de muur. Loop hier door de coupure de Lage Markt in. Aan de linkerkant vind je in de gevel van nummer 62 (3) een muursteen die herinnert aan de grote watersnoodramp van 1861.

Draai je dan om, zodat de coupure aan je rechterhand is en loop dan het pad langs de hoekgevel (nummer 81) in. Je loopt nu achter de waterkering en op de Waalwal (4).

Voordat de stenen waterkering er was beschermde deze aarden wal de achtergelegen huizen tegen het water, maar vooral ook tegen beschietingen vanaf Fort Knodsenburg aan de overkant van de rivier. Aan de deuren die alleen met een trapje "in de wal" bereikbaar zijn kun je zien dat het rijtje huizen er al stond voordat de wal werd opgeworpen. Het rijtje huizen diende als stadswal, een vrij kwetsbare verdediging.

De huizen lopen van deze kant naar achteren door naar de Lage Markt.

Let eens op de afwisselende verkaveling, breed en smal. Verklaring? Eerst werden er brede vrijstaande huizen gebouwd waar smallere tuinen naast lagen. Die tuinen werden later bebouwd.

Loop bij (5) onder het poortje door. Dit is de St. Anthonispoort, een van de weinige overgebleven stadspoorten hier aan de kade.

De zwarte sluitsteen van de poort met het opschrift 4M + KP geeft waarschijnlijk de hoogte van de poort aan vergeleken met het peil van de kade (KP - kadepeil) toen de steen werd aangebracht.

Boven de poort zit een steen waarmee de verdrinkingsdood van Maarten Schenck wordt herdacht.

 

Loop even wat verder onder de poort door over het binnenplaatsje. Op de hoek van het pand aan de overkant hangt het beeld van een olifant (6). 'In den Olifant’ is 17e eeuws en in classicistische stijl gebouwd. Het was de naam van een kruidenierswinkel die hier van 1795 tot 1908 gevestigd was. Je kon er koffie, thee en andere koloniale waren krijgen. Het olifantje aan de hoekgevel van dit pand herinnert hieraan. Nu doet het pand dienst als kunstenaarscentrum De Olifant.

Wacht even..... als je dit thuis leest heb je de tijd om alles rustig tot je te laten doordringen. Dit gaat denk ik niet werken als je aan het wandelen bent. Misschien is het een beter idee om een stadswandeling onder leiding te doen. Dat kan: Stadswandelingennijmegen.nl

Ernaast (7) De Hof van Xanten. De voorgevel van dit statige patriciërshuis is versierd met prachtige klassieke elementen zoals pilasters (iets uitspringende, halve pilaren) en bloemen- en vruchtenslingers onder de ramen. De naam ‘Hof van Xanten’ verwijst naar de oorspronkelijke functie: rentmeestershuis van het kapittel van Xanten. Circa 1650...

Schuin tegenover deze twee panden tref je in een oud pakhuis Galerie Marzee (8) aan. Deze galerie is wereldwijd toonaangevend op het gebied van hedendaagse sieraden. Zie hier een indrukwekkend overzicht van onder meer in de galerie geëxposeerde werken.

Tegen de waterkering, schuin de trap af, richting het water, is het beeld van de Wachteres. Een liggende wachteres? Vreemd verhaal, maar kunstenaar Paul de Swaaf had in opdracht een vrouw gemaakt die, met de rokken omhoog in het water staand de wacht hield over de stad. Naam: de Wachteres. Hij twijfelde echter over zijn werk en maakte dit andere beeld dat onbedoeld de naam van Wachteres behield.

Loop nu verder richting spoorbrug. Op dit pleinachtige gedeelte van de kade lag de oude binnenhaven (10), afsluitbaar met een grote boom die ’s avonds en ’s nachts het invaren in de haven blokkeerde. In 1855 kwam er buiten de stadsmuren, westelijk van de spoorbrug en op de plaats van een Romeins grafveld, de huidige grotere haven te liggen.

Waar de Oude Haven lag vind je nu Het Labyrint (11), een kunstwerk van Jaap van Hunen en Klaus van de Locht dat een groot deel van dit deel van de kade beslaat. Het middelpunt is een mooi punt voor trouwfoto's.

Loop weer wat verder in de richting van de spoorbrug en hou even de keermuur in de gaten. Tegen deze keermuur is een nogal onopvallend plateau bevestigd voor een toch wel opvallende daad van verzet aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Het is het Monument Belgische krijgsgevangenen (12).
Tussen 30 mei en 5 juni 1940 meerden negentig rijnaken met aan boord zo'n kwart miljoen Belgische krijgsgevangenen aan bij de Nijmeegse Waalkade. De tocht naar de kampen van de bezetter was tot stilstand gekomen doordat de Waalbrug, die op 10 mei was opgeblazen, nog in het water lag. De bevolking van de wijken Waterkwartier en Benedenstad gaf de uitgehongerde krijgsgevangenen water, melk, brood en medische verzorging. Deze spontane actie groeide uit tot een van de eerste verzetsdaden in Nederland. https://goo.gl/iDRjeV

(13) Bij het begin van de spoorbrug en de opgang naar de fietsbrug de Snelbinder is het Zuidelijke landhoofd zichtbaar. Het is een op een kasteel of stadspoort lijkend gebouw waarover zoveel te vertellen is dat we daar een afzonderlijke pagina aan hebben gewijd. Ga er even bij zitten en neem even de tijd.

Het volgende punt (14) hebben we speciaal gekozen, omdat je van hier mooi op de Waalkade kijkt en omdat het een mooi startpunt is voor als je op de andere oever van de Waal de Spiegelwaalwandeling wilt gaan lopen.

Punt (14) is een aan de reling van fietsbrug de Snelbinder bevestigd bordje met een tekst van de schrijver Nescio, die een sterke band met Nijmegen had. Nescio is bekend van werken als Dichtertje (1917), De uitvreter (1911) en Titaantjes. Nescio : (Amsterdam, 22 juni 1882 – Hilversum, 25 juli 1961).
Meer over Nescio op Wikipedia : https://nl.wikipedia.org/wiki/Nescio en een interessante website met plaatsen in Nijmegen waar citaten van grote schrijvers over Nijmegen te vinden zijn: Literaire Bakens Nijmegen (https://goo.gl/fSnUeo)

LINKS: Meer over de Waalbrug | Waalkadewandeling oostelijk deel | Wandelen aan de overkant: de Spiegelwaal |

Bij het kaartje