Arsenaal, Mariënburg en Marikenstraat
Het routekaartje bij deze wandeling kun je op de eerste pagina vinden.
Op de hoek (12) steken we over en lopen een eindje naar links (13), zodat we links/ achter ons de mooie panden in de gebogen straatwand kunnen zien.
Dit gebied was voor de oorlog het financiële centrum van de stad. Hier schuin links aan de overkant stond (waar nu Sabu Sabu is), stond een bankgebouw, in de panden vóór je waren banken gevestigd, in de Hertogstraat stond (en staat) eveneens een groot bankgebouw.
Het witte gebouw is van oorsprong een bijgebouw van de Nederlandse bank. De architect is Abraham Salm, zoon van Gerlof Salm, beide bekende Nederlandse architecten.
Van (13) lopen we terug via (12), slaan de zijstraat links even over en lopen onder het poortgebouw door (14).
Filmhuis en debatcentrum Lux
Via Lux (met in de onderdoorgang (14) aan de rechterkant een goed café restaurant) komen we op het Mariënburg.
Aan je rechterkant is een nieuwe straatwand verrezen op ongeveer de plek waar vroeger de Oude Stadsgracht liep, eerst daadwerkelijk een (droge) gracht die voor de stadsmuur lag, daarna een straat met die naam.
De gevel van de Openbare Bibliotheek symboliseert een gevulde boekenkast, het archief links daarvan maakt met de kleine ramen een solide indruk die bij zo'n functie past. Het gebouw met de gouden zuil, rechts van de bieb is de Stadswinkel.
Loop links van de kerk door tot aan de balustrade (15). Links wat naar beneden staat het Arsenaal. Hier kun je mooi zien dat de Mariënburg / Mariënberg zoals de naam al zegt een berg is. De straat hieronder is daarin uitgegraven.Het Arsenaal
Arsenaal dateert uit 1824. Het was een militair artillerie- of tuighuis. Nu is het een café restaurant met aan de achterzijde een heerlijk terras. Als je onder door het pand doorloopt kom je in de Moenenstraat, de tegenhanger van de Marikenstraat. Moenen was de duivel die Mariken van Nieumeghen verleidde.
Mariënburg
Op de plaats van het Arsenaal stond eerder het klooster Mariënburg waar de Mariënburgkapel (16) die achter je staat deel van uitmaakte.
Het klooster (nu dus Arsenaal) en de kapel hierachter vormden één gebouw door een haakse vleugel, die dwars over het plein lopend tegen de kapel was aangebouwd. Zo kon je van het klooster in de kapel komen. Aan de zuidkant van de kapel is die verbinding nog te zien (foto links, een beetje aangedikt ).
Korte geschiedenis van de Mariënburgkapel.
Op de plaats van de kapel was al sinds ongeveer 1412 een Begijnhuis gevestigd van de zusters van het Gemene Leven en de beweging van de Moderne Devotie.
Rond 1431 werd deze kapel gebouwd als onderdeel van het toen nog buiten de stadsmuren gelegen klooster Mons Mariae (Mariaberg), later verbasterd tot Mariënburg.
Vanaf 1467 lag het klooster binnen de stadsmuren. Vanaf 1591, toen Nijmegen door prins Maurits ingenomen werd en het katholieke geloof werd verboden, werd de kapel gebruikt als kazerne en militair ziekenhuis. In de eeuwen daarna heeft het veel bestemmingen gehad: schouwburg, concertgebouw, opslagplaats, garen- en katoenspinnerij, gemeentemuseum en gemeentearchief. Met dank aan Wikipedia
Kenmerken van de Mariënburgkapel.
De kapel werd gebouwd als dubbelkerk, voor het Nederland van de 15e eeuw een zeldzaam ontwerp. Het westelijk deel heeft twee verdiepingen, de benedenverdieping was bestemd voor leken en de bovenverdieping voor de nonnen. Het gebouw is in gotische stijl opgetrokken met steunberen, spitsboogvensters en een hoog opgaand leien dak met binnenin kruisribgewelven. In de zuidelijke gevel waren, net als nu nog aan de noordkant, ramen aangebracht (nog altijd vaag zichtbaar).
In de kapel (ingang noordzijde) is tegenwoordig het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis gevestigd. Ga daar even kijken! Open op dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur. 's Zondags van 12.00 tot 17.00 uur. In het Huis kun je onder meer stadswandelingen aanschaffen.
We gaan nu het bovenste niveau van de Marikenstraat in (17). Bij het eerste bruggetje steken we over. Even naar rechts lopend kom je op een intiem pleintje (18) met twee kastanjebomen.Die bomen zijn van voor de oorlog. Dit hier was de speelplaats van de kleuterschool die tijdens het bombardement van 22 februari 1944 vol werd getroffen. Daarbij kwamen 24 kinderen en 8 zusters om het leven. De kastanjebomen zijn er getuige van geweest. Nu kun je hier van je vrijheid genieten op twee drukke terrassen. Het monumentje De Schommel onder de bomen houdt de herinnering levend. Meer over monumentje De Schommel.
De Marikenstraat
De Marikenstraat is genoemd naar Mariken van Nieumeghen. De straat bestaat sinds 2000.
In het ontwerp van het centrum van vlak na de oorlog ontbrak een winkelstraat die het mogelijk maakt rondjes te lopen. Je moest, als je de Burchtstraat in was gelopen weer via dezelfde weg terug als je in het winkelgebied wilde blijven. Door slim gebruik te maken van de hoogteverschillen in de stad kon er, door een dal te graven in de hier liggende heuvel (Mariënberg) een verdiepte straat worden aangelegd. Boven op lopend kom je boven op de heuvel uit, door de onderste etage te nemen kom je onder in het "dal" uit.
De aanleg, de architectuur en de aanwezigheid van het oude schoolplein maken de straat tot meer dan een "koopgoot".
De Marikenstraat is geen "koopgoot".
De Marikenstraat is geen onnatuurlijke 'goot'. Hier is 'gewoon' het hoogteverschil dat Nijmegen kenmerkt intelligent benut.
De Burchtstraat, aan het eind van deze straat, ligt van nature hoger dan het gebied rond het Arsenaal. Het hoogteverschil aan het einde van de Marikenstraat wordt gevormd doordat aan de ene kant de Gruitberg ligt (met stadhuis en parkje, rechts vanaf de Burchtstraat) en aan de andere kant in de knik naar het Vlaams Arsenaal: de Mariënberg. Daardoor was het mogelijk een verbindingsstraat in twee lagen te maken.
De Marikenstraat vormt een nieuwe verbindingsstraat in het centrum. Voor de oorlog kon je rondlopen, na het bombardement kon je niet veel anders dan langs eenzelfde route teruglopen, want de Oude Stadsgracht was verdwenen en de Nieuwstraat sloot alles behalve mooi aan. Nu kun je weer alle kanten op.
Bijzondere architectuur
Een bijzonder architectonisch effect is zichtbaar aan de oostkant van de Marikenstraat. In het midden staat de gevel “rechtop”, en vervolgens helt de gevel van elk appartement steeds één graad verder voorover. In beide richtingen. Tot maximaal 9 of 10 graden.
Dit wordt bouwen "op vlucht" genoemd: bouwen met overstek ten opzichte van de begane grond. In de middeleeuwen gebeurde dat vaak om inwatering op de begane grond te voorkomen en zo de (vaak houten) gevels zoveel mogelijk te vrijwaren van al te veel (regen)vocht en/of om het ophijsen van goederen te vergemakkelijken.
Je komt nu uit op de Burchtstraat. Bij (20) steken we schuin naar links over en ga dan het korte straatje in: de Meester Hermanstraat (21).
