Stadhuis in de Burchtstraat

^{Het routekaartje bij deze wandeling kun je op de eerste pagina vinden.}

Het Nijmeegse stadhuis is ontstaan uit drie (+2) woonhuizen.

Het monument tegenover je is het Stadhuis.

Het eerste "stadhuisje" stond in de omgeving van de Lage Markt in de Benedenstad, bij de Waal, al zal dat niet veel meer zijn geweest dan een kamer of ruimte boven een dranklokaal / kroeg waar de bestuurders af en toe samenkwamen om te vergaderen en besturen. Veel meer was er met de omvang van de stad toen ook niet nodig.

Het stadhuis hier in de Burchtstraat bestaat sinds het einde van de 14e eeuw

De percelen waaruit het stadhuis is opgebouwd

Dit tweede stadhuis was in het begin gevestigd in een woonhuis op de hoek links (huis 1; stadsrekening van 1382).
De stad Nijmegen kocht er in 1420 en 1524 twee naastgelegen woonhuizen bij (huis 2 en 3).
De drie (1, 2 en 3) woonhuizen werden in 1553/54 samengevoegd tot het huidige stadhuis.
De andere twee woonhuizen (huis 4 en 5), die door een gang van de eerste drie waren gescheiden, vormen globaal de ondergrond van de bodenkamer (rechts van de trap (huis 4)), de Gedeputeerdenpoort (de gang) en de vergaderruimte helemaal rechts (huis 5). Deze ontwikkeling is goed te zien in de ligging van de kelders onder het stadhuis.

De gevel van het Nijmeegse stadhuis

De gevel van het stadhuis stond er na de oorlog volkomen geblakerd bij. Veel elementen moesten opnieuw worden gemaakt om Nijmegen zijn gezicht terug te geven.

Bovenin onder de daklijst zie je 7 medaillons die de zeven deugden voorstellen. De zeven deugden zijn Prudentia (voorzichtigheid), Iustitia (rechtvaardigheid), Temperantia (matigheid), Fortitudo (kracht), Caritas (liefde), Spes (hoop) en Fides (geloof). Deze beelden zijn door Martinus van Dijk gemaakt naar de 16e-eeuwse originelen.

Boven de raampartijen vind je, in twee rijen,18 hoofden, eveneens door Martinus van Dijk gehakt.

Onderaan staan 8 beelden die acht vorsten en helden uit de Nijmeegse geschiedenis voorstellen: keizer Frederik van Barbarossa, keizer Traianus, keizer Karel IV, keizer Karel de Grote, keizer Karel V, Duits koning Willem II, Claudius (Julius) Civilis en Julius Caesar. Ze zijn opnieuw gehakt door Albert Termote naar voorbeeld van de bij het bombardement verloren gegane beelden. Die waren uit 1553 en gemaakt door meester Cornelis Sass. Hetzelfde geldt voor de Madonna met kind op de hoek van het stadhuis.

Nu je toch omhoog kijkt, kijk ook eens achterom naar de zes reliëfs rond het thema flora en fauna door Jac Maris op de gevel van Burchtstraat 3 (op de hoek). Wie zegt dat wederopbouwarchitectuur niet veel voorstelt?

De kelder, de schepenhal en de kooi - de rechtspraak van toen

In de kelder die oorspronkelijk bij het derde woonhuis hoorde was een folterkamer. Daarin was onder andere een faciliteit voor het vierendelen aanwezig. Na verhoor hier spraken de schepenen recht. In de kooi aan de gevel, links, werden misdadigers tentoongesteld die door het volk konden worden bespot, beledigd en bekogeld. Gedurende de zomermaanden kun je op woensdagen de kelders bezichtigen onder leiding van mensen van Het Gilde. Kijk uit naar het bord op de stoep bij het stadhuis.

Steek de straat erug over en loop nog even buitenom naar de poort rechts van het stadhuis. Die poort die meestal open is leidt naar de

Gedeputeerdenplaats

Via de poort rechts van de trap (het is niet bekend wie de poort heeft gemaakt) bereik je de Gedeputeerdenplaats. Als de poort open is (dat is meestal het geval), kun je zonder enig probleem naar binnen wandelen.

In de onderdoorgang zijn links enkele stenen ingemetseld die herinneren aan de oorlog in Nederlands Indië. Aan de rechterkant vind je plaquettes die herinneren aan de vijftigste viering van de bevrijding, 5 mei 1995 en aan de vijftigste herdenking van de Slag om Nijmegen in september 1944, waarbij de Waalbrug door het 1ste en 2e Bataljon van de Grenadier Guards werd veroverd.

De poort aan de overkant van de binnenplaats, waar je bij binnenkomst tegenaan kijkt, is de toegangspoort van de Kwartierlijke Academie (de eerste universiteit van Nijmegen, 1655 - 1680). De academie was gevestigd in de Commanderie van Sint Jan. De poort die je ziet gaf toegang tot de Franse Plaats waaraan de Commanderie gelegen is. ^{Meer over de Commanderie van St. Jan}

Op de binnenplaats zelf kun je veel fragmenten vinden van gevels en vooral van muurstenen van eind 18e eeuw gesloopte stadspoorten en -muren.
Het poortje onder de toren (links) is afkomstig uit een pand aan de Snijderstraat 23.

De toren van het stadhuis

Kijk eens, vanuit de uiterste hoek rechts van de Gedeputeerdenplaats, omhoog naar de toren. Daar zie je bogen ingemetseld. Die bogen zijn een fragment van de dakgootlijst van de in '44 totaal uitgebrande, middeleeuwse Dominicanenkerk. Die stond hier vlakbij, zeg maar achter je, aan de Broerstraat.

Het stadhuis had voor de oorlog trouwens geen toren. Dat hij er nu wel een heeft is bedoeld als gedeeltelijke vervanging voor de talrijke in de Tweede Wereldoorlog bij het bombardement verloren gegane kerktorens. Nijmegen was voor de oorlog een echte torenstad.