Stadskasteel achter de Burchtstraat en de Hoogstraat
Er waren heel wat stadskastelen in Nijmegen, maar er zijn er weinig van over en zelden zijn ze van de straat af als stadskasteel herkenbaar. Er is er een achter de oerlelijke gevel van het Kruidvat aan de Burchtstraat. Dit stadskasteel is alleen aan de achterkant en alleen voor deskundigen herkenbaar.
Een ander pand dat beter herkenbaar is, is het stadskasteel achter pannenkoekenrestaurant Het Hoogstraatje. Je moet wel weten waar je moet kijken. Maar dat vertellen we zo!
Stadskastelen zijn geen kastelen
Stadskastelen zijn geen kastelen. Ze lijken op kastelen met hun kantelen, borstweringen, torentjes en schietgaten, maar het waren gewone, maar wel grote woonhuizen, zonder verdedigende functie. De eigenaren konden ermee pronken of ze vergrootten hun familiegeschiedenis ermee uit.
Net als veel andere grotere steden was Nijmegen een aantrekkelijke stad voor mensen met geld en aanzien. Je kon hier aan luxe goederen komen, de stad bood met zijn stadswallen bescherming en je kon er makkelijk je netwerk onderhouden. In Nijmegen moest je bovendien in de stad een eigen huis hebben om deel te kunnen uitmaken van het stadsbestuur. Geen wonder dat er nogal wat stadskastelen zijn gebouwd.
Stadskastelen werden vrijstaand gebouwd op grote percelen. Doordat ze in de loop van de tijd werden uitgebreid ontstonden er gebouwencomplexen. Veel van die complexen zijn op oude plattegronden herkenbaar. Op den duur werden ze ingesloten door andere gebouwen. Met tuinmuren en poorten werd geprobeerd het eigen karakter zo lang mogelijk te bewaren.
Veel van die grote panden zijn verdwenen, maar enkele kunnen nog als voormalig stadskasteel worden herkend. Hun aanwezigheid blijkt dan uit hun bouwgeschiedenis, die op de plek zelf of aan de hand van oude documenten en afbeeldingen is onderzocht. Ze zijn jammer genoeg niet allemaal zichtbaar vanaf de openbare weg.
Een herkenbaar stadskasteel
Er is één pand dat je redelijk makkelijk ontdekt en waarbij je je van een stadskasteel wel een voorstelling kunt maken.
Dit stadskasteel is het achterhuis van pannenkoekenrestaurant 't Hoogstraatje. Je ziet het als je in de Hoogstraat (links om de hoek als je de Burchtstraat uit loopt) tussen de oude en de nieuwere panden door het hekwerk kijkt.
Het was het huis van Johan Moliart, één van de belangrijkste Gelderse bestuurders uit zijn tijd.
Op de website van het pannenkoekenrestaurant staat er het volgende over:
"Oorspronkelijk was het achterste gedeelte van ´t Hoogstraatje een middeleeuwse burcht. Gemeente Nijmegen heeft enkele jaren geleden onderzoek uitgevoerd in het pand. Door het onderzoeken van de houten balken is vast komen te staan dat het pand kort na 1332 moet zijn gebouwd. Deze datering maakt het absoluut zeker dat het gaat om het huis van Johan Moliart, rentmeester en kanselier van Reinoud II, hertog van Gelre.
Hiermee is een van de belangrijkste panden van middeleeuws Nijmegen geïdentificeerd. Moliart was na de hertog de machtigste man van het land en de belangrijkste man aan het hof van Gelre. Meer informatie over hem en het pand ligt bij ons in het restaurant.
De kelder van ‘t Hoogstraatje werd oorspronkelijk gebruikt als wijnkelder in huize Moliart. De wijnkelder is nu een speelkelder voor de kleintjes."
Een van de toegangen tot het stadskasteel was vermoedelijk een poort die om de hoek aan de Burchtstraat stond. Die plek is nog duidelijk herkenbaar, naast de patat friteszaak op de hoek. Daar is later een woning gebouwd. Het ligt voor de hand dat bij de bouw van deze woning is teruggegrepen op een bestaande situatie, mét poort.
Vroeger kwam je door deze poort via een gang in een speelgoedwinkel terecht die was gevestigd in het pand van het huidige pannenkoekenrestaurant aan het Hoogstraatje en daarvoor dus onderdeel van het stadskasteel.
De kinderspeelruimte in het restaurant was toen een wijnkelder.
