Eindelijk lucht en ruimte: de wallen gesloopt.
In vroeger tijden waren de stadsmuren van levensbelang. Ze waren onderdeel van de verdediging van de stad. Zolang ze met recht die functie hadden bestond er niet zozeer een liefdesrelatie met, maar zeker ook geen weerzin tegen deze beknellende muren.
Eind 19e eeuw kon je met de muren die rond de stad lagen geen oorlog meer winnen, maar toch hield het Rijk vast aan handhaving. Sterker: in 1862 en 1863 nog werden er twee forten gebouwd aan de overkant van de Waal en tussen 1861 en 1865 werden de lunetten Kijk in de Pot tot fort omgebouwd. Andere steden konden al vele jaren uitbreiden, maar de strategische positie van Nijmegen werd door de landsregering zo belangrijk gevonden dat de stad bleef zuchten binnen de beklemmende wallen. Tot 1874, toen mochten de wallen eindelijk worden gesloopt en gingen de Nijmegenaren los op de inmiddels zo gehate stadsmuren en -poorten. Daarom is er ook maar weinig van overgebleven.
Kijk hieronder eens naar de kaartjes die de ontwikkeling van de stad aangeven: tussen 1515 en 1874 groeide de stad nog geen vierkante meter! Meer dan twee en een halve eeuw stilstand in de stedelijke ruimtelijke ontwikkeling. Het is een wonder dat de stad dát heeft overleefd!
Meer:
Iedere economische ontwikkeling, elke verbetering van woonomstandigheden, van de hygiëne, werd eeuwenlang belemmerd.
Overblijfselen
Gelukkig zijn alle wallen en poorten gefotografeerd en waren er stadgenoten die het cultuurhistorisch belang van de verdedigingswerken inzagen. Zij kregen het voor elkaar dat enkele delen werden gespaard, waaronder die in het Hunnerpark en het Kronenburgerpark. Bovendien kun je een aantal gevelstenen van afgebroken poorten bekijken op de Gedeputeerdenplaats, naast het stadhuis in de Burchtstraat. Niet veel, maar in ieder geval nog iets en bovendien best mooi.
De Verloren Toren
En dan gebeurt het in 2011: bij werkzaamheden op Plein 1944 werd onverwacht de fundering van een middeleeuwse stadstoren gevonden. Deze stadstoren bleek onderdeel van een dubbele stadsommuring die dateert uit 1350-
1400. Hij ligt tussen de eerste (aangelegd in ca. 1230/1250) en de tweede stadsommuring (aangelegd in 1436). De beide muren waren gescheiden door een behoorlijk brede en diepe droge gracht die natuurlijk ook een verdedigende functie had.
Deze toren komt op geen enkele oude kaart of tekening voor. 
Omdat hij niet bekend was is hij Verloren Toren genoemd.
De opgegraven restanten zijn nauwkeurig enkele meters verplaatst en nu te zien in de fietsenstalling onder Plein 1944 (vrij toegankelijk). De eigenlijke vindplaats is door afwijkende bestrating gevisualiseerd ter hoogte van de inrit van de parkeergarage, wat meer naar het westen.
Als je de lijn van de gevonden muur richting westen (richting de toren achteraan op de foto) doortrekt kom je precies uit bij de Kronenburgertoren in het Kronenburgerpark. Hier boog destijds de muur dus af richting oosten, naar jou toe, richting het huidige centrum.
Hertogpoort
Eerder, in 2006, waren de restanten van de Hertogpoort en omgeving al opgegraven. De ligging van deze poort was wél bekend. De poort is gevisualiseerd en een stuk stadsmuur is opgetrokken, waardoor je je een beeld kunt vormen van het verloop. Zo is er weer een stukje stadswal terug in het stadsbeeld.
Hieronder (niet meer dan een poging tot) een visualisatie van de Hertsteegpoort (binnen en buiten) De originelen zijn afkomstig uit de Fotocollectie van het Regionaal Archief Nijmegen. De foto's zijn aanklikbaar voor een vergroting.
